Romeinse villa’s

In Limburg

Tentoonstelling Romeinse villa’s in Limburg

In de jaren 1900-1950 zijn er veel opgravingen geweest van Romeinse villa’s in Limburg. De vondsten zijn sindsdien verspreid geraakt en door gebrek aan tijd of budgetten nooit volledig uitgewerkt en onaangeroerd in depots gebleven. In 2022 en 2023 zijn deze oude opgravingen onderzocht waarbij naast de vondsten ook de in het veld gemaakte tekeningen en foto’s daarin meegenomen zijn.
De resultaten hiervan en de conclusies die hieruit getrokken mogen worden, zijn verwerkt in deze tentoonstelling en het bijbehorende boekje van conservator Jasper de Bruin.

De middelgrote tentoonstelling geeft door de opzet een duidelijk en breed beeld van het leven op en rond deze villa rusticae. Hoe zijn deze ontstaan in de eerste eeuw na Chr., waar stonden ze, hoe zagen ze eruit en waarom daar? Wie woonden er, hoe leefden ze en wat deden ze? Hoe zag hun huis eruit, welke (luxe) spullen hadden ze en welk gereedschap gebruikten ze? Hoe vormden ze een schakel in een netwerk met andere villa’s, steden en legerplaatsen en welke dan? En hoe kan het dat ze in de tweede helft van de derde eeuw bijna allemaal verdwenen? De tentoonstelling geeft daar antwoord op voor zover dat met de kennis van nu mogelijk is.

Er zijn vondsten te zien over de volle breedte van het leven (en de dood) van de rijk geworden bewoners van deze akkerbouwbedrijven: bouwmaterialen, deurbeslag, kapitelen, fresco’s, vloeren, beelden, sieraden, aardewerk, glas, meubilair, grafvondsten, gebruiksvoorwerpen, luxeartikelen, gereedschap, tuigage. In Limburg alleen al zijn er meer dan 20 bekend waarvan de meest noordelijke de villa van Plasmolen is. Nu wordt deze laatste wel eerder gezien als een villa suburbana, een luxe buitenverblijf van een vooraanstaand persoon.

Er is een prachtige interactieve visualisatie gemaakt van de villa Voerendaal-Ten Hove waar je door aanraking van het scherm alles over te weten kan komen, van het ontstaan tot het verloren gaan ervan.
Een grote projectie van diverse villa’s geeft door de animatie (inclusief bewoners!) een mooi beeld van hoe het er destijds uit kan hebben gezien.
Deze werkelijk prachtige technieken dragen goed bij om het verhaal te illustreren van wat we er tot nu toe over kunnen weten. Echt top.

Na een laatste terugblik op al die prachtige objecten in de tentoonstelling, valt bij mij een kwartje.
Voor degenen onder ons die assisteren tijdens een opgraving, is het gevoel wel bekend van de opwinding, spanning en nieuwsgierigheid naar wat je gaat vinden en welk verhaal daar bij gaat passen.
Ieder mooi uitgelicht en toegelicht object in de tentoonstelling is op die manier ontdekt door iemand die met opwinding, spanning en nieuwsgierigheid op zoek was.
Als je dan zoiets vind dan stuiter je toch door de put en wil je met iedereen op de foto!

Deze tentoonstelling is t/m 25 augustus 2024 te zien in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden.
Daarna is deze achtereenvolgens te zien in het Limburgs Museum in Venlo en daarna tot begin 2026 in het Thermenmuseum in Heerlen.

Als je ervoor kiest om naar Leiden te gaan dan kan je meteen enkele topvondsten uit Nijmegen en van de Holdeurn zien in de vaste tentoonstelling Nederland in de Romeinse tijd.

Johan van Helden

Foto’s Johan van Helden